บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
บทว่า ภูตปุพฺพํ ความว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงนำเรื่องราวเรื่องหนึ่งในอดีตกาลมาแสดง. บทว่า สมญฺญา อุทปาทิ ได้แก่ บัญญัติ. บทว่า จตุเหน อาโรหนฺติ นี้ ท่านกล่าวหมายถึงคนมีกำลังปานกลาง. บทว่า อคฺคํ คือ สูงสุด. บทว่า ภทฺทยุคํ คือ คู่ที่ดี. บทว่า ตีเหน อาโรหนฺติ ความว่า ได้ยินว่า แผ่นดินหนาขึ้น ๑ โยชน์ระหว่างพระพุทธเจ้าทั้งสอง ด้วยคำมีประมาณเท่านี้ ภูเขานั้นสูง ๓ โยชน์. บทว่า อปฺปํ วา ภิยฺโย ความว่า ผู้อยู่เกินกว่า ๑๐๐ ปี น้อยกว่า ๑๐ ปีบ้าง. ผู้ที่ชื่อว่าอยู่ตลอด ๑๐๐ ปี ไม่มีอีก. แต่โดยสูงสุด สัตว์มีชีวิตอยู่ได้ ๖๐ ปีบ้าง ๘๐ ปีบ้าง ส่วนสัตว์ยังไม่ถึง ๑๐๐ ปี ตายไปในเวลา ๕ ปี หรือ ๑๐ ปีเป็นต้นก็มีมาก. คำว่า ก็พระผู้มีพระภาคเจ้ากกุสันธะบังเกิดในเวลามีอายุ ๔ หมื่นปี พระผู้มีพระภาคเจ้าโกนาคมนะบังเกิดในเวลามีอายุ ๓ หมื่นปี ดังนี้ ท่านจัดให้เป็นความเสื่อมโดยลำดับ. แต่ไม่พึงทราบว่า อายุเสื่อมอย่างนี้ เจริญแล้วๆ ก็เสื่อม. ถามว่า อย่างไร. ตอบว่า ครั้งแรก พระผู้มีพระภาคเจ้ากกุสันธะบังเกิดในเวลามีอายุ ๔ หมื่นปี ในกัปนี้แบ่งประมาณอายุออกเป็น ๕ ส่วน ดำรงอยู่ ๔ ส่วน ปรินิพพานแล้วในเมื่อส่วนที่ ๕ ยังมีอยู่. อายุนั้นเสื่อมลงถึง ๑๐ ปี กลับเจริญขึ้นอีกจนถึงอสงไขยปีแล้วกลับเสื่อม ดำรงอยู่ในเวลามีอายุ ๓ หมื่นปี. พระโกนาคมนะบังเกิดแล้วในกาลนั้น. แม้พระองค์ก็ปรินิพพานอย่างนั้นแล อายุสั้นเสื่อมลงถึง ๑๐ ปีกลับเจริญขึ้นอีกจนถึงอสงไขยปี แล้วก็เสื่อม ดำรงอยู่ในเวลามีอายุ ๒ หมื่นปี. พระผู้มีพระภาคเจ้ากัสสปะบังเกิดในกาลนั้น. แม้พระองค์ปรินิพพานแล้วอย่างนั้นแล อายุนั้นเสื่อมลงถึง ๑๐ ปีกลับเจริญขึ้นอีกจนถึงอสงไขยปี แล้วเสื่อมลงไปถึง ๑๐๐ ปี. ครั้งนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเราทรงอุบัติ. พึงทราบว่าอายุเสื่อมแล้วกลับเจริญ เจริญแล้วก็เสื่อม. พระพุทธเจ้าทั้งหลายทรงอุบัติในมนุษย์ มีประมาณอายุอันใดในกัปนั้น อันนั้นแลเป็นประมาณอายุแม้ของพระพุทธเจ้าเหล่านั้น. จบอรรถกถาเวปุลลปัพพตสูตรที่ ๑๐ จบทุติยวรรคที่ ๒ จบอรรถกถาอนมตัคคสังยุต ----------------------------------------------------- รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ ๑. ทุคคตสูตร ๒. สุขิตสูตร ๓. ติงสมัตตาสูตร ๔. มาตุสูตร ๕. ปิตุสูตร ๖. ภาตุสูตร ๗. ภคินีสูตร ๘. ปุตตสูตร ๙. ธีตุสูตร ๑๐. เวปุลลปัพพตสูตร .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย นิทานวรรค อนมตัคคสังยุตต์ ทุติยวรรคที่ ๒ เวปุลลปัพพตสูตรที่ ๑๐ จบ. |