ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อ่านอรรถกถา 16 / 1อ่านอรรถกถา 16 / 350อรรถกถา เล่มที่ 16 ข้อ 352อ่านอรรถกถา 16 / 355อ่านอรรถกถา 16 / 725
อรรถกถา สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ธาตุสังยุตต์ ทุติยวรรคที่ ๒
สัตติมสูตร

               ธาตุสังยุตต์               
               ทุติยวรรคที่ ๒               
               อรรถกถาสัตติมสูตรที่ ๑               
               พึงทราบวินิจฉัยในสัตติมสูตรที่ ๑ แห่งทุติยวรรค.
               บทว่า อาภาธาตุ ได้แก่ อาโลกธาตุ. คำนั้นเป็นชื่อของอาโลก คือฌานที่เกิดขึ้นเพราะทำบริกรรมในอาโลกกสิณ มีปีติเป็นอารมณ์.
               บทว่า สุภาธาตุ ความว่า ฌานพร้อมด้วยอารมณ์ ด้วยอำนาจฌานที่เกิดขึ้นในสุภกสิณ. อากาสานัญจายตนะแล ชื่อว่าอากาสานัญจายตนธาตุ. สัญญาเวทยิตนิโรธ ชื่อว่าสัญญาเวทยิตนิโรธธาตุ. พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อประทานโอกาสแก่ภิกษุผู้ฉลาดในอนุสนธิ นั่งแล้วในที่นั้น ประสงค์จะถามปัญหา จึงยังเทศนาให้จบลง ด้วยประการฉะนี้.
               บทว่า อนฺธการํ ปฏิจฺจ ความว่า ก็ความมืด กำหนดแล้วด้วยแสงสว่าง ถึงแสงสว่าง ก็กำหนดแล้วด้วยความมืด ก็แสงสว่างนั้นปรากฏได้ด้วยความมืด เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า อาภาธาตุ เพราะอาศัยความมืด จึงปรากฏได้.
               ในบทนี้ว่า อสุภํ ปฏิจฺจ ก็มีนัยนี้แล.
               ก็ความไม่งาม กำหนดแล้วด้วยความงาม และความงามกำหนดแล้วด้วยความไม่งาม เมื่อความไม่งามมีอยู่ ความงามก็ปรากฏได้ เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสอย่างนี้.
               บทว่า รูปํ ปฏิจฺจ ได้แก่ อาศัยรูปาวจรสมาบัติ. เพราะว่า เมื่อรูปาวจรสมาบัติมีอยู่ ชื่อว่าอากาสานัญจายตนสมาบัติ ย่อมมีได้ หรือความก้าวล่วงรูปก็มี เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสอย่างนี้.
               แม้ในวิญญาณัญจายตนธาตุเป็นต้น ก็มีนัยนี้แล.
               บทว่า นิโรธํ ปฏิจฺจ ความว่า อาศัยความไม่เป็นไปซึ่งการพิจารณาขันธ์ ๔ ชื่อว่านิโรธสมาบัติ เพราะอาศัยความดับแห่งขันธ์ จึงปรากฏได้ อาศัยความเป็นไปแห่งขันธ์ ปรากฏไม่ได้ เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสอย่างนี้.
               ก็ในที่นี้ ความดับแห่งขันธ์ ๔ พึงทราบว่า นิโรธสมาบัติ.
               บทว่า กถํ สมาปตฺติ ปตฺตพฺพา ความว่า บุคคลพึงเข้าถึงสมาบัติอย่างไร คือสมาบัติเช่นไร.
               บทว่า สญฺญาสมาปตฺติ ปตฺตพฺพา ความว่า บุคคลพึงเข้าถึงสัญญาสมาบัติ ชื่อว่าสัญญาสมาบัติ เพราะมีสัญญา.
               บทว่า สงฺขาราวเสสสมาปตฺติ ปตฺตพฺพา ความว่า บุคคลพึงเข้าถึงสังขาราวเสสสมาบัติ เพราะสังขารอันละเอียดยังเหลืออยู่.
               บทว่า นิโรธสมาปตฺติ ปตฺตพฺพา ความว่า นิโรธนั่นแหละ ชื่อว่านิโรธสมาบัติ พึงเข้าถึงนิโรธสมาบัติ.

               จบอรรถกถาสัตติมสูตรที่ ๑               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ธาตุสังยุตต์ ทุติยวรรคที่ ๒ สัตติมสูตร จบ.
อ่านอรรถกถา 16 / 1อ่านอรรถกถา 16 / 350อรรถกถา เล่มที่ 16 ข้อ 352อ่านอรรถกถา 16 / 355อ่านอรรถกถา 16 / 725
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=16&A=3952&Z=3980
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=3384
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=3384
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๒๙  กันยายน  พ.ศ.  ๒๕๔๙
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :