บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
นานัตตวรรคที่ ๑ อรรถกถาธาตุสูตรที่ ๑ ความที่ธรรมมีสภาพต่างกัน ได้ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่าเป็นสภาวะ กล่าวคือมีอรรถว่ามิใช่สัตว์ และอรรถว่าเป็นของสูญ ดังนี้ ชื่อว่า ความต่างแห่งธาตุ. ในบทเป็นต้นว่า จกฺขุธาตุ ความว่า จักขุปสาท ชื่อว่าจักขุธาตุ, รูปารมณ์ ชื่อว่ารูปธาตุ, จิตที่มีจักขุปสาทเป็นที่อาศัย ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ. โสตปสาท ชื่อว่าโสตธาตุ, สัททารมณ์ ชื่อว่าสัททธาตุ, จิตที่มีโสตปสาทเป็นที่อาศัย ชื่อว่าโสตวิญญาณธาตุ. ฆานปสาท ชื่อว่าฆานธาตุ, คันธารมณ์ ชื่อว่าคันธธาตุ, จิตที่มีฆานปสาทเป็นที่อาศัย ชื่อว่าฆานวิญญาณธาตุ. ชิวหาปสาท ชื่อว่าชิวหาธาตุ, รสารมณ์ ชื่อว่ารสธาตุ, จิตที่มีชิวหาปสาทเป็นที่อาศัย ชื่อว่าชิวหาวิญญาณธาตุ. กายปสาท ชื่อว่ากายธาตุ, โผฏฐัพพารมณ์ ชื่อว่าโผฏฐัพพธาตุ, จิตที่มีกายปสาทเป็นที่อาศัย ชื่อว่ากายวิญญาณธาตุ. มโนธาตุ ๓ ชื่อว่า มโนธาตุ, ขันธ์ ๓ มีเวทนาเป็นต้น สุขุมรูปและนิพพาน ชื่อว่าธรรมธาตุ, มโนวิญญาณแม้ทั้งหมด ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ก็ในข้อนี้ ธาตุ ๑๖ อย่าง เป็นกามาวจร ธาตุ ๒ ในที่สุดเป็นไปในภูมิ ๔. จบอรรถกถาธาตุสูตรที่ ๑ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ธาตุสังยุตต์ นานัตตวรรคที่ ๑ ธาตุสูตรที่ ๑ จบ. |