บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ชนใดย่อมเกียดกันอกุศลธรรมทั้งหลายด้วยหิริ เพราะเหตุนั้น ชนนั้นจึงชื่อว่า ผู้เกียดกันอกุศลธรรมด้วยหิริ. บทว่า โกจิ โลกสฺมึ วิชฺชติ นี้เทวดาทูลถามว่า ใครๆ เห็นปานนี้ยังมีอยู่หรือ. บทว่า โย นินฺทํ อปโพเธติ แปลว่า บุคคลใดเมื่อนำความครหา (ความชั่ว) ออกย่อมรู้. บทว่า อสฺโส ภโทฺร กสามิว อธิบายว่า ม้าอาชาไนยตัวเจริญ เมื่อสารถีนำแส้ออกย่อมรู้ ย่อมไม่ให้แส้ตกไปในตน เพราะเห็นเงาแห่งปฏักเป็นราวกะแทงอยู่ฉันใด ภิกษุใด เมื่อไม่ให้อักโกสนวตถุ (เรื่องด่า) อันเป็นจริงตกไปในตน ชื่อว่านำความนินทาออก เมื่อนำออกย่อมรู้. เทวดาทูลถามว่า พระขีณาสพเห็นปานนี้สักองค์หนึ่งมีอยู่หรือ. แต่ว่า บุคคลผู้ชื่อว่าพ้นจากการด่าด้วยถ้อยคำอันไม่เป็นจริง ย่อมไม่มี. บทว่า ตนุยา แปลว่า น้อย. อธิบายว่า ชื่อว่าพระขีณาสพทั้งหลายเกียดกันอกุศลธรรมทั้งหลายด้วยหิริเที่ยวไปอยู่ มีน้อย. บทว่า สทา สตา ได้แก่ ผู้ประกอบด้วยความไพบูลย์แห่งสติตลอดกาลเป็นนิตย์. บทว่า อนฺตํ ทุกฺขสฺส ปปฺปุยฺย ได้แก่ บรรลุ คำที่เหลือมีนัยตามที่กล่าวแล้วนั่นแหละ. พระไตรปิฏก ภาษาบาลี อักษรไทย
อรรถกถา ภาษาบาลี อักษรไทย อฏฺฐเม หิรีนิเสโธติ หิริยา อกุสลธมฺเม นิเสเธตีติ หิรินิเสโธ ฯ โกจิ โลกสฺมึ วิชฺชตีติ โกจิ เอวรูโป วิชฺชตีติ เล่มที่ ๑๐ เทวตาสํยุตฺตวณฺณนา หน้า ๕๑ ปุจฺฉติ ฯ โย นินฺทํ อปโพเธตีติ โย ครหํ อปหรนฺโต พุชฺฌติ ฯ อสฺโส ภโทฺรกสามิวาติ ยถา ภโทฺร อสฺสาชานีโย กสํ อปหรนฺโต พุชฺฌติ ปโฏทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺฌนฺโต วิย กสาย อตฺตนิ ปาตํ น เทติ เอวเมว โย ภิกฺขุ ภูตสฺส อกฺโกสวตฺถุโน อตฺตนิ นิปาตํ อททนฺโต นินฺทํ อปโพเธติ อปหรนฺโต พุชฺฌติ เอวรูโป โกจิ ขีณาสโว วิชฺชตีติ ปุจฺฉติ ฯ อภูตกฺโกเสน ปน ปริมุตฺโต นาม นตฺถิ ฯ ตนุยาติ ตนุกา หิริยา อกุสเล ธมฺเม นิเสเธตฺวา จรนฺตา ขีณาสวา นาม อปฺปกาติ อตฺโถ ฯ สทา สตาติ นิจฺจกาลํ สติเวปุลฺเลน สมนฺนาคตา ฯ อนฺตํ ทุกฺขสฺส ปปฺปุยฺยาติ วฏฺฏทุกฺขสฺส โกฏิอนฺตภูตํ นิพฺพานํ ปาปุณิตฺวา ฯ เสสํ วุตฺตนยเมวาติ ฯ จบอรรถกถาหิริสูตรที่ ๘ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เทวตาสังยุต นันทนวรรคที่ ๒ หิริสูตรที่ ๘ จบ. |